Roman KRAMSZTYK (KRAMSTYK)

(1885 Warszawa - 1942 Warszawa)

Roman Kramsztyk urodził się w szanowanej, spolonizowanej rodzinie żydowskiej inteligencji. Ożenił się z Bronisławą z Markusów, siostrą malarza Ludwika Marcoussisa. Zginął rozstrzelany w warszawskim getcie. Ukończył gimnazjum w Warszawie. Początkowo studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Józefa Mehoffera. Przez pewien czas uczył się w pracowni Adolfa Edwarda Hersteina w Warszawie. Następnie odbył studia malarskie w Monachium i Berlinie. Od 1911 roku na stałe osiedlił się w Paryżu, tam związał się ze środowiskiem École de Paris. W okresie 1914 - 1922 przebywał w Krakowie i Warszawie, eksponując swe prace na wystawach sztuki polskiej w kraju i za granicą. Od 1911 roku był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich w Paryżu i reaktywowanego w 1915 roku Polskiego Towarzystwa Artystyczno-Literackiego. W 1918 roku należał do Grupy Pięciu, w 1921 roku został członkiem i założycielem grupy Rytm. Swoje prace wystawiał między innymi w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, w Salonie Artystów, w Salonie Feliksa Richlinga, w Polskim Klubie Artystów, w Salonie Czesława Garlińskiego, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu i na Powszechnej Wystawie Krajowej w Łodzi i w Chełmie. W latach 1910-1938 wystawiał w Paryżu na Salonach d’Automne, w latach 1911-1934 na Salonach des Indépendants, w latach 1925-1939 na Salonach des Teileries, w Galerie Druet, w galerii Beaux-Arts. Swoje prace eksponował również na wystawach międzynarodowych między innymi w Barcelonie, Berlinie, Wenecji, Wiedniu, Rzymie, Pradze, Sztokholmie, Brukseli, Hadze, Edynburgu, Nowym Jorku, i w Moskwie. Kramsztyk jest jednym z najlepszych polskich malarzy, ukształtowanych w kręgu francuskiego postimpresjonizmu. Malował głównie portrety, akty, kompozycje figuralne, pejzaże i martwe natury. U schyłku życia, w tragicznych warunkach getta warszawskiego, tworzył rysunki dokumentujące tragiczny los Żydów. Początkowa ostrość cięcia płaszczyzny, agresywność dość ograniczonej gamy barwnej oraz szorstka faktura uległy złagodzeniu. Od końca lat dwudziestych malarstwo Kramsztyka cechuje koloryt bardziej harmonijny, oparty często na barwnych płótnach, bardziej miękki modelunek, precyzyjny rysunek i umiar. Coraz częściej nawiązywał do tradycji dawnego malarstwa, szczególnie włoskiego cinquecenta. Dzisiaj jego prace znajdują się między innymi w zbiorach Muzeów Narodowych Warszawy, Krakowa, Poznania i Kielc, w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, w Muzeum Okręgowym w Lublinie, w Muzeum Sztuki w Łodzi, w Muzeum Okręgowym w Toruniu, w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie, w Muzeum imienia Aleksandra Puszkina w Moskwie i w Muzeum Sztuki w Ein Harod w Izraelu.